معماری ما

تجربه را تجربه کردن خطا ست. رسانه و نشریه الکترونیکی معماری ما
معماری ما

تجربه را تجربه کردن خطاست
وبسایت اصلی رسانه "معماری ما"
رسانه ای برای انتقال تجارب دنیای آموزش معماری تا زندگی معماری
با تجربه ی دانش آموختگان دانشگاه های معماری تهران، شهید بهشتی، هنر و ...
مجله و نشریه معماری ما

همراهی با خبرنامه‌ی معماری ما
آخرین نظرات

نقش شهر در رویدادهای گذشته و امروز

فردین طهماسبی | پنجشنبه, ۳۰ آذر ۱۳۹۶، ۰۴:۳۱ ب.ظ


- روزگاری یکی از مردان مهم و اثرگذار در عرصۀ سیاسی کشور، در نقطه­ ای از پایتخت به دار کشیده می­شود. محل دار زدنِ شیخ فضل لله نوری در حاشیۀ جنوب غربی میدان توپخانه (امام خمینی فعلی) است.

- روزگاری تکیۀ دولت میعادگاه شهروندان بسیاری در اوقات مشخصی از سال بوده است.

- روزگاری خیابان لاله ­زار محل تجمع شهروندان زیادی بود که میخواستند اوقات آخر شب را به خوشی و سرخوشی بگذرانند.

- روزگاری میدان شهیاد (آزادی فعلی) محل تجمع هزاران معترضی بود که خواهان تغییر وضع کشورشان بودند.

- روزگاری پل پارک­ وِی محل توزیع آذوقه بین شهروندان، در شرایط بحرانی جامعه بوده است.

در گذشتۀ بسیار نزدیک، در گوشه و کنار شهر اتفاقاتی مهم رخ می­داد. حاضرانِ عصر می­دانستند رخدادی یگانه و موثر در تاریخ را در شهر به نظاره نشسته­ اند. شهر و محیط­ های شهری آبستن رخدادهای متنوع اجتماعی بودند. مردم در شهر همدیگر را می­دیدند، خاطره می­ساختند، سوگواری می­کردند، جشن می­گرفتند و... . تمام این اتفاق­ ها با تمام ابعادی که دارند در بستر شهر به وقوع می­پیوستند.

امروزه با گسترش توانمندی بشر در شکل دهی جهان مجازی، بخش عمدۀ اتفاقات و رویدادهای معاصر در این فضا به وقوع می­پیوندند. تجمعات عظیم مردمی، تظاهرات سیاسی، گفتگوهای علمی، تفریحات جمعی و... دیگر نیازمند فضاهای ملموس و فیزیکی نیستند. حتی عزاداری، جشن و سرور، بازدید از یک آرت ­گالری، کتاب خواندن، تماشای فیلم و بسیاری کارهای خاطره انگیز دیگر نیز در "فضای مجازی" روی می­دهند. و همۀ این­ها یعنی آنکه خاطرات مردم از شهر به فضایی نامتعیّن و ناملموس نقل مکان می­کند.

مدت تالیف پست: 120 دقیقه/ مدت خواندن پست: 6 دقیقه

جهانی که به جای شهر، آبستن این رخدادها شده است واجد فضا با ویژگی­های فضایی است. واجد فضا است از آن حیث که مشخصات فضا را دارد، بخشی تفکیک شده از یک کل است، قابلیت ادراک دارد و حتی فرم ­وارگی دارد. اما تعیّن ندارد. هرلحظه به شکلی در می­آید. ساختارهایش هرچند از پیش تعیین شده اما متنوّع هستند. بسیار عظیم است و برخلاف تصور اولیه از نامش، بسیار مرتبط و درآمیخته با جهان ملموس و حقیقی است.

- امروزه می­توانید خواسته­ های خودتان را در این فضا مطرح کنید. (هرنوع خواسته ­ای و در هر سطحی)

- امروزه می­توانید با مردمانی که حتی کیلومترها از شما دورترند ابراز همدردی و سوگواری کنید.

- امروزه می­توانید مراسم تحلیف ریاست محترم جمهور یا پشت صحنۀ مصاحبۀ یک مقام ارشد سیاسی را همزمان با خود مصاحبه به صورت زنده تماشا کنید.

- امروزه می­توانید کمپین­های مختلف (با موضوعات متنوع) در این فضا راه اندازی کنید و در فضای حقیقی ثمرات آن را ببینید.

- امروزه می­توانید در این فضا مسئله ­ای که مربوط به زندگی افراد است چنان پررنگ کنید که اثرات عمیقی بر زندگی وی بگذارد. (اثرات مثبت یا منفی)

 

حال سوالی که پیش می ­آید آن است که وقایع در این جهان چگونه ثبت می­شوند؟ آیندگان به اتفاقات این فضا چگونه استناد می­کنند؟ به مثال­های اول این نوشته رجوع کنید. در آن نمونه­ ها حادثۀ جاری با کمک کاتبان و عکاسان ثبت می­شد (ثبت متنی و تصویری). این متون و تصاویر (در کنار هم) نقش پررنگی در استنادات محققان امروزی دارند. بخشی از ثبت هم توسط مردمانی بود که ماوَقَع را گوش به گوش نقل می­کردند. اما امروز در جهانی که به­ عنوان "مجازی" خوانده می­شود ثبت این وقایع بر عهدۀ چه کسی است؟

آن­چه که مسلّم است نقش عکاسان در ثبت نفسِ وقایع این فضا کم­تر می­شود چون اساسا این وقایع ملموس و قابل رؤیت نیستند. عکاسان در این شرایط می­توانند همگام با مردم پیامدهای وقایع را تجربه و ثبت کنند. این پیامدها میتواند رفتارهای شهری، تظاهرات، کنش­های مهرجویانۀ مردمی، هنرهای محیطی و... باشند. هرچند که این مهم از اهمیت نقش عکاسان در ثبت این پیامدها نمی­کاهد. ثبت و انتشار این پیامدها می­تواند در آتش تنور خودِ واقعه بدمد یا آن­ را خاموش سازد.

کاتبانِ گذشته که بیش­تر در روزنامه­ های وقت مطلب می­نوشتند امروز هم­چنان نقش خودشان را دارند اما در کنار روزنامه (که رسانۀ مهجور این روزهاست) برای نشریات اینترنتی، مجلات، سایت­های خبرگزاری و رسانه­های فضای مجازی می­نویسند. نوع نگاه به این نوشته ­ها با نگاهی که سابقا به روزنامه بوده تفاوت کرده و امکان مباحثۀ بیش­تری فراهم آمده.

بخش قابل توجهی از ثبت وقایع هم­چنان توسط مردم صورت می­گیرد. بیشتر مردم وقایع فضای مجازی را از همین مجرا پیگیری می­کنند. خودشان بخشی از وقایع هستند و محتوایی از جنس همین فضا به آنها آگاهی می­دهد. انتقال گوش به گوش جای خودش را داده به رسانه­ های جمعی مردمی. کانال­ها و صفحاتی که به صورت تعاملی یا یک سویه همه چیز را منتقل می­کنند، شرایط مناسبی برای مردم فراهم می­کنند تا تجارب شخصی خودشان را انتقال دهند. این بخش هم­چنان از پرطرفدارترین و قابل اطمینان­ ترین بخش­هاست.

در جامعۀ امروز با تمام تفاوت­های آن، رخدادها هم­چنان به وقوع می­پیوندند و افرادی آن­ها را ثبت و منتقل می­کنند. نکته ­ای که قابل توجه است تفاوت در روش­های وقوع، و ثبت واقعه است. رخداد­ها در بسیاری موارد کم­تر نمود حقیقی پیدا می­کنند. شهر در خیلی از موارد جای خود را به فضای مجازی میدهد. هم­چنین نحوۀ ثبت و انتشار وقایع برخلاف گذشته کمتر منوط به جهان حقیقی است. و این بخش هم غالبا در جهان مجازی روی می­دهد. تمام ارکان مرتبط با فرآیندهای وقوع و ثبت وقایع ثابت مانده­اند. اما ماهیت نقش هریک به فراخور جایگاهش در جامعه تغییراتی داشته است.

نظرات (۱)

  • محمد فرید مصلح
  • قیاسی که مطرح کردید و مثال‌هایی که ملموس بودند، بسیار دلنشین بود. بعلاوه پرسشی که میان متن اوردید که آیندگان چگونه ما را مطرح می کنند. مسائل جامعه شناسانه ی بسیار مهمی است.
    اما مساله‌ای که بنظرم کم‌تر به آن پرداختید، خود عنوان مطلب بود که نقش شهر در رویدادهای امروزی چیست؟
    یعنی درست که شهر نقش کمتری در وقایع دارد. اما همچنان ظرف تمام رویدادهای فعلی است و درست که کنش‌های ما در شهر کم‌تر شده، اما بعدش چه؟
    آیا در پس این نوشتار (به صورت ناخودآگاه) بویی از تایید وضعیت فعلی می‌آید که پیشنهاد روند دیگری عنوان نشده؟ که البته بهتر است بگوییم از سر استیصال ما معماران امروزی نسبت جامعه و شهر؟
    یا مقدمه‌ای برای یادداشت‌های بعدی است؟
    و یا صرفا به همین حد از انتقال کلیات اکتفا کرده اید؟

    نظرات خود را در زیر بنویسید

    ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
    شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
    <b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
    تجدید کد امنیتی