10 پلکان برتر پروژه‌های داخلی سال 1395

فردین طهماسبی | شنبه, ۱۴ اسفند ۱۳۹۵، ۱۱:۰۷ ب.ظ

پلکان‌ها به عنوان متداول‌ترین عناصر ارتباطات عمودی در پروژه‌های معماری مطرح هستند. انسان به وسیله‌ی پله‌ها در طبقات جابجا می‌شود و دنیا را از ارتفاعات مختلف می‌بیند. این جابجایی توسط پاهای شخص و بدون هرگونه ابزار تکنولوژیک (نظیر پله‌برقی و آسانسور) انجام می‌گیرد. تفکیک مساحت محل زیست انسان‌ها در راستای عمودی شرایط مشخصی از انتقال صوت، تهویه‌ی هوا، نورگیری، دید، فراخی فضا، تفکیک کاربری‌ها و... فراهم می‌کند که همه‌ی ما کمابیش با آن‌ها آشناییم. پلکان از قدیمی‌ترین روش‌های ارتباط سطوح مختلف‌الارتفاع به یکدیگر است. در ملیت‌های گوناگون و در کاربری‌های مختلف، روش‌های متفاوتی برای ساخت پله وجود داشته. تخت جمشید، زیگورات اور، استودان‌ها، خانه‌های ارارتویی، اهرام مصر، غارهای آجانتا و... هرکدام روش منحصر به فردی برای طراحی ارتباط عمودی داشتند که برخاسته از مجموعه‌ی نیازها و تکنیک زمانه بود. جدا از تعابیر ذکر شده، این عنصر ساختمانی در بسیاری از پروژه‌های معاصر به سبب شرایط جدید طراحی، اجرا، سازه و نیازمندی‌های فضا جلوه‌های مختلفی دارد.

در این نوشتار تلاش داریم برخی از نمونه‌های برجسته‌ی طراحی پلکان را در پروژه‌های سال 1395 بررسی کنیم. وجوه افتراق و اشتراک، شرایط عملکردی، نکته‌های برجسته‌ی طراحی، خلاقیت‌های به کار رفته و مسائلی از این دست در هر پروژه مورد معرفی خواهند بود. لازم به ذکر است که مجموعه‌ی پیش‌ رو از بررسی تعداد زیادی از بناها استخراج شده‌اند و معیار انتخاب آن‌ها مسائلی نظیر سابقه‌ی اخذ جوایز در مسابقات گوناگون نیست.

مدت تالیف پست: 150 دقیقه / مدت خواندن پست: 10 دقیقه

شماره‌ی اول:

پروژه‌ی بازسازی کافه رستوران تارا

معماران: حمیدرضا گذریان، رضا احمدی مسعود

وجه تمایز این پلکان با بیشتر پلکان‌های موجود در پروژه‌های معماری در دو چیز نهفته است. سازه و مصالح. استفاده از سازه‌های نگهدارنده که از طبقات بالایی آویخته شده‌اند چندی است که در پروژه‌های داخلی دیده می‌شود. علاوه بر خلاقیت سازه‌ای به کار رفته، این روش میزانی از شفافیت و آزادی وجوه جانبی پلکان را فراهم می‌آورد که در سازه‌های سنتی و قدیمی‌تر دیده نمی‌شود. نکته‌ی دیگر این پلکان بهره‌گیری از مصالح شیشه‌ای برای کف پله‌ها است که بر یک سازه‌ی فلزی (شمشیری شکسته و میله‌های متصل کننده) سوار شده است. به حداکثر رساندن شفافیت بصری که می‌تواند با کاربری ساختمان تناسب خوبی داشته باشد کلیت چیزی است که در این باکس شفاف پله دیده می‌شود. این شیوه از طراحی همچنین نیاز به نرده گذاری را نیز برطرف کرده است.

شماره‌ی دوم:

مهر خانه

معمار: گروه معماری کیوانی

پلکانی برای یک خانه‌ی سراسر بتون. کف پله‌های بتونی (با بافت خشن) که از دیوار مجاورشان کنسول شده‌اند. در فضاهایی با ابعاد کوچک یا شیوه‌های طراحی که فضا را کوچک‌تر از حالت عادی جلوه می‌دهند، تلاش برای نمایش فراخی فضا ستوده است. علاوه بر هماهنگی مناسب این پله‌ها با محیط طراحی شده‌ی اطراف، توجه به فضای زائد زیر پله اهمیت زیادی دارد. تعیین تکلیف فضاهای رها شده‌ی زیر پلکان از تبدیل شدن آنان به محل انباشت زباله و اثاث بلااستفاده جلوگیری می‌کند. این ساختمان در کشور اکراین طراحی و اجرا شده است.

Courtesy of Studio Persian Primavera + Keivani Architects | Photo: Sergey Savchenko

شماره‌ی سوم:

خانه‌ی کوچه‌ی پالیز

معمار: گروه معماری رمو

این پروژه هم مانند پروژه‌ی نخست در تعریف سازه به شیوه‌ی جدید عمل کرده است. هرچند که همچنان در میزان ارتباط با طبقات زندگی افراد (هرچند آگاهانه) توفیق کامل نیافته است. شاید ضخامت میله‌های سازه‌ای و تراکم آن‌ها نتوانسته چنان‌که باید دید آزادانه را فراهم آورد. تجانس متریال‌های به‌ کار رفته فضایی متناسب را خلق کرده. در این پلکان فضای زیر پله از جانب پرتردد که در دیدرس قرار می‌گیرد مسدود شده تا بخشی از مشکلات آن کاهش یابد ولی همچنان در زنده ساختن آن فضا تلاشی نداشته است. بهرحال با یک پلکان روبرو هستیم که می‌تواند ساکنان خانه را در فضای میان طبقات با یکدیگر و با فضا مرتبط نگه دارد و از شیوه‌های جدید اجرا نیز بهره‌مند باشد.

Courtesy of Remo Studio | Photo: Hossein Farahani

شماره‌ی چهارم:

ویلا 142

معمار: دفتر معماری متن

پلکانی سبک با سازه‌ای متداول. محل قرارگیری این پلکان در مقابل یکی از دیدهای خوب داخل به خارج ساختمان است. ضخامت حداقل پله امکان مشاهده‌ی فضای بیرون را از مسیر پلکان یا فضای پشت آن فراهم می‌کند. این روحیه در سایر پلکانهای بنا نیز قابل مشاهده است. نکته‌ی نغز این طراحی در فضای زیر پله نهفته است. تعبیه‌ی فضایی برای انباشت سنگ‌های طبیعی در ارتباط با منظر بیرون وآتش شومینه در ایام سرد ترکیب متوازن و مناسبی را فراهم می‌آورد.