UI و UX دو اصطلاح کم آشنا اما پر کاربرد برای معماران
متخصصین آی تی و نرم افزار با واژه‌های UI و UX برخورد بسیار دارند، دو اصطلاحی که بین طراحان وب یا اپلیکیشن، بارها و بارها تکرار می‌شود، در این پست می خواهیم رابطه میان این دو اصطلاح را با رشته معماری مورد بررسی قرار دهیم. دو اصطلاحی که به ظاهر تنها در دنیای تکنولوژی و آی تی کاربرد دارند در حالی که این دو، به صورت قابل توجهی می توانند در معماری نیز کاربرد داشته باشند.
مدت تالیف پست:٨٠دقیقه / مدت خواندن پست: ١٠دقیقه
بد نیست در ابتدا و به صورت خلاصه بدانیم که واژه UI مخفف عبارت User Interface و به معنای رابط کاربری و واژه‌ی UX مخفف عبارت User Experience و به معنای تجربه‌ی کاربری می‌باشد. UI در رشته طراحی وب و اپلیکیشن بیشتر مربوط به ظاهر و نحوه ی ارتباط با کاربر است، در حالی که UX بیشتر مربوط به عملکرد و تجربه های عینی کاربر با محصول می باشد.
این دو اصطلاح همچنین با نام های UID و UXD نیز کاربرد دارند که مخفف User Interface Design و User Experience Design می باشند.
حال می توان با طرح یک
مثال، جامع تر بودن این دو مفهوم در دیگر مبانی را درک کرد:
یک محصول رو بعنوان یک
انسان در نظر بگیرید. استخوان ها کدهایی هستند که ساختار اصلی رو تشکیل میدهد.
اندام ها بیانگر طراحی UX هستند
که داده های ورودی را برای بقای عملکرد بدن اندازه گیری و بهینه می کنند و طراحی UI بیانگر ظاهر بدن، حس ها و واکنش ها
است.
مثال معروف دیگری در این حوزه که جهت تشخیص تمایز طراحی UI و UX کاربرد دارد:
تغییر در بسته بندی سس گوجه فرنگی هینز که اخیرا در فروشگاه های ایران نیز وجود دارد. شرکت هینز آمریکا بیش از 140 سال سابقه فعالیت دارد. بسته بندی سس این شرکت در ابتدا به شکل تصویر سمت راست بود و در سال 2003 به تصویر سمت چپ تغییر کرد:
در واقع علاوه بر برعکس شدن سر و ته بطری، پارامترهای دیگر مانند جنس بدنه، شکل طراحی و اندازه نیز تغییر کرده است . مسلما این تغییرات در راستای طراحی UX و بر اساس فیدبک های مشتریان (برای بیرون آمدن بهتر سس) اعمال شده است و سهولت در استفاده، وفاداری مشتریان به برند را در پی خواهد داشت.
بعد از این معرفی مختصر این دو اصطلاح و تفاوت هایشان، می خواهیم کاربرد این دو اصطلاح را در طراحی و معماری مورد بررسی قرار دهیم.
بار ها و بار ها برایتان پیش آمده که تصویری از یک اثر معماری را دیده اید و برداشت هایی را داشته اید. اما پس از رفتن و تجربه حضوری فضای معماری مذکور، نظرتان تکمیل تر شده و شاید حتی تغییر کرده باشد. برای توصیف این نقطه ی تمایز دیدن و تجربه کردن فضای معماری، می توان از اصطلاحات UI وUX استفاده نمود.
تصویری که از معماری به دست می آید، چه مربوط به فضای خارجی باشد و چه فضای داخلی معماری، همگی از آنجایی که تنها معرف فرم ها، سایه ها، رنگ ها و صفحات می باشند، UI معماری یا رابط ظاهری معماری نامیده می شوند. که تنها تصویری از فضای معماری را معرفی می کنند. که گاه حتی با حضور در فضای معماری، می توان از جنبه ی UI به اثر معماری نگریست.
اما پس از حضور در فضای معماری و قرار گرفتن در عملکرد های معماری، طبق تجربه ی هر انسانی، اتفاقات تازه ای رخ می دهد. به عنوان مثال فرض کنید شما در مقابل یک پله ی زیبا ایستاده اید و آن را مشاهده می کنید. و بعد به شما می گویند از این پله بالا بروید. اما در حین بالا رفتن از پله متوجه خواهید شد که ارتفاع هر پله بیش از حد بلند و آزار دهنده است. همین حس تجربه تک تک عناصر معماری به صورت حضوری را می توان UX معماری یا تجربه ی عملکردی معماری نامید.
تصویر زیر مربوط به فضای داخلی پروژه MIT Stata Center اثر فرانک گری در ماساچوست امریکا می باشد. این اثر از لحاظ فرمی و حتی تجربه در حد ارتباط اولیه با فضا بسیار جذاب و هنرمندانه است. اما آثاری چون این اثر را باید از جهت عملکرد نیز مورد بررسی قرار داد. اما این موضوع نیز حائز اهمیت است که گاه اثر معماری می تواند هدف عملکردی ای در راستای فرم و حس فضایی نیز داشته باشد. همچنان که عملکرد هایی چون موزه، گالری و یا نمایشگاه ها می توانند چنین عملکرد هایی داشته باشند.
در هر صورت می تواند قابل پیش بینی باشد که تصویری که هم اکنون در حال مشاهده آن هستیم، با تجربه حضوری فضا تا چه اندازه متفاوت خواهد بود. این مثال در کنار مثال های قبل به ما تمایز این دو ویژگی UI و UX معماری فضاها را معرفی می کند.
به همین شکل این تمایز قابل تعمیم به رشته های دیگر طراحی نیز می باشد. به عنوان مثال در طراحی صنعتی، تجربه و یا دیدن یک صندلی قطعا سرشار از تفاوت و تمایز است. در تصویر زیر صندلی معلق اثر پیتر اوپسویک را مشاهده می کنید.
اما نکته ی حائز اهمیت آن است که طراح معمار، در نقطه ای قرار دارد که در حین خلق اثر معماری، باید UX یا تجربه فضایی معماری اثر خود را به درستی خلق کند. به این معنی که UI اثر معماری توسط خط و ماکت و رندر قابل فهم است، اما مهم تر از آن، تجربه ی کاربرانی است که از فضای معماری استفاده می کنند. به عبارتی عملکرد های معماری، که اصلی ترین وظیفه معماری است، UX اثر را معرفی می کنند. که طراح، باید جزء به جزء آن را مورد توجه قرار داده باشد. و همین موضوع است که موجب می شود یک معمار ماهر، با دیدن تصویر یک اثر، می تواند آن اثر را تجربه کند و تمامی نقاط ضعف و قوت آن را تشخیص دهد.
به
عنوان نتیجه گیری این پست می تواند این گونه بیان کرد که معمار باید قوه ی تخیل و
تجربه ی خود را به حدی برساند که بتواند با ارتباط تصویری که شامل نقشه ها،
دیاگرام ها و رندر ها می شود، جزء به جزء اثر را تجربه کرده و با حس تجربی خود به
جای دریافت بصری، اثر را مورد قضاوت قرار دهد.
____________________________________________________________________________________________________
مفهوم UI و UX برداشت شده از سایتهای زیر:
