معماری شاد ما (قسمت اول)
شادی زمان و مکان نمیخواهد...کافی است دل بخواهد. مارسل پروست
این جمله را بار ها شنیده ایم. و بارها به آن پی برده ایم. اما با وجود آن بسیارند مکان هایی که باعث شادی ما میشوند.
معماری ایرانی-اسلامی ما نیز همواره بر این نکته با توجه به ویژگی های آن مکان تاکید داشته است. طراحی های انسان محور، باغ های ایرانی و... و هم چنین تزیینات، کاشی های هفت رنگ و.... همگی دال برشادی مکان بوده است.
و اما...به معماری حال نزدیک میشویم و هدف را نمیدانیم. به راستی مردم نمیفهمند و نمیدانند؟ شاید هم ما هستیم که آنهارا عادت داده ایم تا دم نزنند.
آیا مکان هایی که خلق میکنیم نمیتواند متناسب با ویژگی های درونی آن مکان و مردم باشد؟
آیا شادی در مکان نمیتواند دائمی باشد؟همواره لازم ست برای شاد بودن به شهربازی رفت؟
در ادامه شادی را از مظهر قرآن و معماری اسلامی و مصداق مدرسه بررسی میکنیم.
شادی در فرهنگ قرآنی به تعابیر متعددی از جمله فرح بذل وسرور بیان شده است. فرح و شادى توأم با تکبر که از قوه شهوت ناشی شود مذموم بوده و فرح و شادی که از تفکر ناشى است سرور نامیده شده و ممدوح است. در این میان معماری به عنوان بستر زندگی، نقش غیر قابل انکاری در ایجاد شادی در مکان بر عهده دارد. معماری سنتی ایران در روندی تکاملی و در اتحاد کالبد و معنا خالق فضایی شده که مطابق با نظر بسیاری از محققین ساکنین یا مراجعه کنندگان به آن احساس شور و شعف و شادی را در خود وجدان مینمایند. چیستی مفهوم شادی و سرزندگی درفرهنگ اسلامی وچگونگی تحقق پذیری آن درمعماری سنتی مدارس همواره مسئله مهمی بوده است و میتوان گفت ایمان وعقل که زمینه ساز روشندلی روحی انسان مومن شده و موجب میشود تا اثر معماری او در هماهنگی با درون او نشاط آور شود، صحه میگذارد.
معماری ایرانی اسلامی را می توان واجد سلسله معانی ومفاهیمی دانست که باکمال روحی انسان مرتبط میباشد. دراین راستا ویژگی های برخواسته ازتاثیرات فضایی-کالبدی اثرسنتی همانند مدرسه ابراهیمخان کرمان درمواردی چون موضوعیت اثر(کارکردفضا) ، انسانی بودن معماری، انطباق اقلیمی، جزئیات و تزئینات مورد ارزیابی میدانی قرار گرفته و مشخص شد یکی ازعوامل مهم که برشاد بودن فضای معماری مدرسه افزوده است، رنگ زرد زرینی است که به صورتی برجسته و نمادین ازجزئیات تا کلیات سیما و منظر مدرسه گسترش یافته است.
( برگرفته از خلاصه ی مقاله ی " بازشناسی مفهوم شادی و سرزندگی در معماری ایرانی-اسلامی"
نویسندگان:محمد تقی پیر بابایی، مجید هاشمی، مظفر مهاجری)
و اما...نگاهی نیز به مدارس امروزی داشته باشیم.
اگر به معماری امروز مدارس خرده نگیریم و تعصبی به معماری گذشته هم نداشته باشیم واقعیت هارا میتوان دید. هرچند نمیتوان گفت در زمینه ی شاد سازی محیط مدارس تلاش هایی نشده است اما باید اندیشید تا چه حد یک طراح به این موضوع و به کاربر خود و روحیه اش جدا از نیمکت و کلاس اهمیت میدهد...
و به اینکه انسان ها هرروز که زندگی میکنند در پی چه هستند و ما میتوانیم برای آنها چه کنیم...و طراحی کردن برای آنها چقدر تا مرز معماری پیش میرود و چقدر تنها مهندسی میشود.
