چشمان من و خانه ام
بوم شناسی بصری با مطالعه دستگاه بینایی انسان به لحاظ فیزیولوژیکی و اپتیکی و بررسی چگونگی دریافت تصاویر از طرف چشم، ویژگی های هماهنگ و ناهماهنگ پدیده های بصری را با استانداردهای بینایی کشف می کند. معیارهای حاصل از تحقیقات بوم شناسی بصری در موارد زیادی مطابق با معیارهای هنجاری و تجربی مربوط به نماهای تاریخی و سنتی است و در مواردی نیز در تضاد و نقد نماهای مدرن قرار دارد.
در دنیای امروز ضرورت توجه به محیط بصری به عنوان یکی از فاکتورهای اکولوژیکی اهمیت پیدا کرده است؛ لذا در اینجاست که باید علاوه بر نتایجی که تا امروز به طور تجربی و حسی در شکل دهی به محیط بصری مطلوب و خوشایند به دست آمده، به صورت علمی نیز این مسئله مورد توجه قرار گیرد و معیارهای انطباق محیط بصری با مکانیسم ها و استانداردهای بینایی نیز تبیین شود.
در گذشته مهم ترین منبع الهام بشر برای ساخت محیط و مهم ترین ابزارهای ساخت آن طبیعت پیرامون وی بوده، این نیاز چندان احساس نمی شده است؛ چراکه آنچه ساخته می شده در هماهنگی کامل با طبیعت وی بوده و آنچه طبیعت عرضه می کرده مطابق با سرشت بشری و در نتیجه هماهنگ با طبیعت شرایط ادراک انسان بوده است. اما با گذشت زمان و نیاز های جدید و در الویت قرار دادن مسائلی از قبیل سهولت و سرعت و عملکرد و ... در حقیقت معیارهایی که دنیای جدید به محیط و انسان تحمیل کرده است، محیط انسان ساخت از شرایط طبیعی، از فرم های طبیعی و از مصالح طبیعی و... فاصله می گیرد و هر چه بیشتر انطباق خود را با شرایط ادراک بصری آدمی از دست می دهد، حتی در مواردی، با در نظر گرفتن مباحث ویدئواکولوژی، به اشکالی در می آیند که ً در تضاد با ویژگی طبیعی ادراک بصری بشر هستند.
معیارهای هماهنگی و ناهماهنگی پدیده های بصری با دستگاه بینایی(حاصل از مطالعه مکانیسم های بینایی)
در ابتدا برای فهم این موضوع که چه نوع پدیده بصری ای با دستگاه بینایی هماهنگ است و چه نوع از آن ناهماهنگ و در نتیجه به چشم ناخوشایند می باشد، باید شناخت دقیقی از نحوه کارکرد دستگاه بینایی داشته و بتوان با شناخت مکانیسم ها و استانداردهای مؤثر، نحوه دریافت و تحلیل پدیده بصری را شناسایی کرد.
این مکانیسم نوعی از حرکات چشم است که به منظور جستجو و وارسی محیط و گرفتن اطلاعات لازم از آن برای
ارسال به مغز صورت می گیرد. این حرکات می توانند تحت تاثیر روشنایی پدیده مورد نظر، اندازه آن، ترکیب و شکل آن، محتوای و تعداد عناصر تشکیل دهنده تصویر، ساختار شکل و تنوع و تراکم عناصر تشکیل دهنده آن قرار گیرند.
مکانیسم روشن- خاموش
به آنچه در مورد انطباق تصاویر با این مکانیسم قابل برداشت است مربوط می شود به وجود نوعی از تباین و اختلاف در محتوای تصویر حال به هر طریقی که به دست آید؛ چراکه این مکانیسم تشریح می کند که مبنای تشخیص شاکله تصویر توسط نورون های عصبی بینایی، وجود اختلاف و تباین است و در صورتی که این تباین ها وجود نداشته باشند پاسخ این سلول ها بسیار اندک و یا بدون پاسخ خواهند بود. این موضوع هم در مورد نور و روشنایی و هم در مورد رنگ مصداق دارد.
نظریه تابع انعکاس
یکی دیگر از نظریاتی است که در زمینه درک ویژگی های خوشایند و هماهنگ با بینایی و یا نا مناسب برای آن بسیار قابل توجه و جالب می باشد نظریه تابع انعکاس است. بر مبنای این نظریه که ویژگی خاص سطح هر جنس و بافتی می باشد، مشخص شده است که سطوح و بافت های طبیعی نسبت به جنس های مصنوعی به لحاظ فیزیولوژیکی و فیزیکی برای چشم مناسب تر و خوشاند تر هستند.
نمونه هایی از تابع انعکاس سطوح مختلف، از سمت چپ به ترتیب تابع انعکاس انواع گل ها نشان داده شده است نمودار بعدی نشان دهنده تابع انعکاس پوست بدن انسان است که منحنی بالایی متعلق به انسان سفید پوست و منحنی پایینی متعلق به یک سیاه پوست است. نمودار آخر نیز تابع انعکاس یک نقاشی با رنگ مصنوعی است. همان طور که مشخص است تابع انعکاس سطح مصنوعی پیچیده تر و سطوح طبیعی نرم تر است
نظریه فرکانس فضایی
نظریه فرکانس فضایی نظریه ای است که نحوه دریافت و تحلیل اطلاعات توسط قشر شبکیه را توضیح می دهد؛ این نظریه در کنار نظریه ای که مانند سیستم روشن- خاموش دریافت اطلاعات را به تشخیص لبه های اجسام مربوط می کند مطرح شده است
آنچه در کنار معرفی مفهوم فرکانس فضایی در اینجا مهم می باشد تاثیر نوع فرکانس فضایی در ادراک تصویر و ارتباط آن با مشخصات ً در اینجا مسئله بالا بودن و یا پایین بودن محرک دیداری است. اولا از فرکانس فضایی محرک ها و تاثیر آن بر بینای مطرح است؛ ثانیا طرف دیگر ارتباط بین نوع امواج ساطع شده از محرک و الگویی که از آن پیروی می کنند مهم می باشد. یک محرک بینایی ممکن است دارای الگوی موج سینوسی باشد یا الگوی موج مربعی؛ هر دو نوع الگو نیز در طبیعت وجود دارد اما تحقیقات نشان داده است که نورون های قشر بینایی اولیه به محرک یا تصاویری که دارای الگوی موج سینوسی هستند نسبت به آن هایی که از الگوی موج مربعی پیروی می کنند بهتر پاسخ می دهند. در واقع به آن محرک هایی که دارای لبه های تیز هستند و موج مربعی تولید کرده و بسامد فضایی بالا دارند پاسخ مناسبی نمی دهد.
آزمایشی معروف که در آن سعی شده است با حفظ میزان اطلاعات بصری موجود در تصویر فرکانس های فضایی بالای تصویر از بین برود. هر دو تصویر حاوی مقدار یکسانی از اطلاعات هستند اما اطلاعات با بسامد بالا از تصویر سمت راست حذف شده است. مشاهده می شود که با حذف فرکانس های فضایی بالا تصویر وضوح بیشتری پیدا کرده است.
معیارهای ناهماهنگی تصاویر بصری با بینایی بر اساس مباحث بوم شناسی بصری
