هشت بهشت

تزیینات سقف در فضای مرکزی اصلی

 

عمارت هشت بهشت درون بافت شهری اصفهان و در غرب خیابان چهارباغ عباسى در مقابل خیابان کنونى شیخ بهائى واقع شده است. کاخ چهل ستون در شمال این مجموعه قرار گرفته است.

در این عمارت بر عناصر هشت ضلعی تاکید شده است.

کلیت بنا یک هشت ضلعی است و بر چهار پایه که فرم هشت ضلعی دارند ایستاده است. در مرکز عمارت حوضی هشت ضلعی تعبیه شده است و هشت اتاق در چهار سمت بنا، در دو طبقه در نظر گرفته شده است. گفته می شود که این عمارت، نشیمن هشت همسر پادشاه و هر اتاق متعلق به یکی از آن ها بوده است.

 

پلان طبقه ی همکف

 

این بنا دارای چهار نمای اصلی است که هر نما با ایوان شکل گرفته است. ایوان ها در نماهای شرقی، غربی و جنوبی به دو قسمت تقسیم می شوند که قسمت بالایی راهروی طبقه ی اول را تشکیل می دهد اما همان طور که مشاهده می شود در ایوان شمالی این دو پارگی اتفاق نیفتاده و ایوان یکپارچگی خود را حفظ کرده است و به همین سبب به نظر می رسد که بنا به سمت شمال رو کرده است و نمای شمالی به نمای اصلی آن تبدیل شده است. با توجه به قرارگیری کاخ پادشاه (کاخ چهلستون) در شمال این مجموعه می توان این تفاوت را در نمای شمالی توجیه کرد.

این ایوان ها و فضای میانی با ارتفاع دو طبقه و حوض و فضای نیمه باز عمارت که در باغ قرار گرفته، برون گرایی و تابستان نشین بودن این کاخ را نشان می دهد.

 

نمایی از ایوان شمالی

 

ایوان شمالی از داخل

 

ایوان شرقی که با توجه به قرار گرفتن حوض بزرگ در این ضلع، چون نمای شمالی حائز اهمیت است.

 

منظره ی باغ که از ایوان های بنا قابل مشاهده است. منظرگاهی دلپذیر که در سایه ی ایوان ها از گرمای تابستان در امان می ماند.

 

تزیینات و شکوه این بنا تا حد زیادی در زمان قاجار از بین رفته است، با این وجود در تمام سقف های این بنا مقرنس ها، گچبری ها، نقاشی ها، آیینه کاری ها و کاشی کاری های زیبا قابل مشاهده است. در سقف ایوان شمالی آیینه کاری زیبا در داخل کارهای چوبی بر احساس شکوه این بنا می افزاید.

 

تزیینات سقف ایوان شمالی

 

استفاده از شومینه (بخاری دیواری) و حوض نیز در ایوان شمالی به عنوان عناصر هویت بخش و هم چنین تریینات رایج در معماری سنتی دیده می شود.

در ایوان جنوبی نیز حوض کوچکی با کاشی کاری های زیبا تعبیه شده است که آب از یک آبرو به صورت آبشاری در این حوض می ریخته است. این آب از طبقه ی بالا به داخل آبرو ریخته می شده است.

شومینه (بخاری دیواری) در ایوان شمالی

 

تزیینات سقف ایوان شرقی

 

مقرنس سقف ایوان جنوبی که نقاشی های روی آن عمدتا از بین رفته است.

 

با وجود ابعاد کوچک اتاق ها، تزیینات سقف و دیوار ها در آن ها به زیبایی انجام شده است. هر اتاق با بالکنی کوچک و خصوصی با دید به باغ است. به علاوه برخی اتاق ها دارای حوض و برخی دارای شومینه هستند.

 

تزیینات سقف و دیوار های یکی از اتاق ها در طبقه ی همکف

 

مقرنس و آیینه کاری و نقاشی های زیبای سقف یکی از اتاق های هشت ضلعی طبقه ی همکف

 

تزیینات بالکن طبقه ی اول (این بالکن با دید به سمت شمال در نظر گرفته شده است و به باغ رو کرده است.) در واقع معمار برای تمام اتاق ها از نظر دید و منظر ارزش قائل شده است.) استفاده از این نوع طرح ها و ترکیب های رنگی در کاخ عالی قاپو و کاخ چهلستون نیز دیده می شود.

 

در این تصویر نیز بالکن خصوصی یکی از اتاق های طبقه ی اول قابل مشاهده است. چرخش بالکن به سمت ایوان شمالی و ایجاد حریم برای اتاق از نکات قابل توجه در طبقه ی اول است.

مهم ترین نکته در این کاخ احساس فضایی دلنشینی است که بیننده را به کاخ های برون گرای شیراز می برد. تک تک ویژگی های این بنا در ایجاد یک فضای دلنشین موثر بوده است. روابط فضایی که با نظم پلان با هوشمندی شکل گرفته است. کاهش و افزایش ارتفاع در هر فضا، تزیینات متنوع و زیبا، حوض های کوچک و بزرگ با فواره های متنوع، چشم انداز زیبای باغ، ایوان ها و تراس های خصوصی و عمومی و غیره همگی از جمله نکات هویت ساز این بنا هستند.

 

 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

عکس ها از: مینا یاسمی

منابع به کار رفته در تالیف متن:

سایت مکان بین

ویکی پدیا