عناصر و جزییات خودمانی

معماری مگر نه برای آنست که حال ما و مردم را خوب کند؟ و مگر نه آنست که هر اثر معماری بر مخاطب خود اثر منحصر به فرد خودش را دارد؟ اثری که منتج از حالات، فرمها، رنگها، همنشینیها و خصوصیات کلیات و اجزای آن اثر است و به آن ساختمان یک حال و هوا میبخشد. در این نوشتار قصد داریم قدری دوستانه تر این حس و حال را بررسی کنیم. میخواهیم ببینیم توجه معمار و خلاقیت وی (و سایر مهارتهایش!) تا کجا و در چه ابعادی میتواند انسان را شگفت زده کند و چگونه حال آدمی را خوب میکند.

یک فضا پیش روی شما تصویر میشود که چه بهتر است چشمتان را ببندید و برای چند ثانیه هم که شده آن را تصور نمایید. فرض کنید در یک خیابان دارید قدم میزنید. یک خانه از دور در یک کوچه فرعی چشمتان را میگیرد. چرا که از میان تمام ساختمانهای راسته خیابان، خانه ایست نسبتا کوچکتر، قدری کشیده تر و البته با تناسباتی دوست داشتنی تر. دوست داشتنی ازین لحاظ که یک رابطه ریاضی ناملموس (و البته موثر) بین ابعاد پنجره ها، فاصله بین بازشوها، ارتفاع هر طبقه، اندازه تراس، حجم سازیهای روی نما و ... وجود دارد که به دلبستگی ات میکشاند!

 اصلا شاید مسیرتان را ببُرید و قدری به بنا نزدیک شوید. چند قدم که به سمت ساختمان میروید متوجه میشوید بافتهای ریز و هماهنگی در متریال قرار دارد که در کنار هم بصورتی هماهنگ نشسته اند. نمیدانم شاید مثلا بافت چوبهای ترمووود نما با بندکشیهای انگشتی سیمان سفید زیر پنجره های ساختمان یک هارمونی ناخودآگاه را بوجود آورده. هارمونی ای که تنها از این فاصله و در این بعد دیده میشود.

قدری به ساختمان نزدیکتر میشوید. در این فاصله متوجه میشوید که مثلا پروفیلهای پنجره از جنس چوب (یا رنگ مشابه است) و با آجرکاریهای دیواره ی حیاط همخوانی دارد. دود ظریفی از دودکش بیرون می آید که نشان از حیات این منزل است. از طرفی درهای نرده ای حیاط، دید دلنشین کج دار و مریزی هم به حیاط داخل و صفای آن میدهد.

قدری جلوتر میروید. فرض کنید هیچ محدودیتی وجود ندارد و شما وارد ساختمان میشوید. در داخل حیاط فضایی را میبینید که برای نشستن و دورهم بودن اعضای خانواده درنظر گرفته شده. یک فضای کوچک برای پارک دوچرخه فرزند خانواده. پارکینگی در ابعاد یک خودرو با سایه بانی که گیاهان رونده بر رویش قرار گرفته اند. چند پله اختلاف که به خانه میرسد. سکویی در کنار درب منزل و گلدانهای شمعدانی روی آن. در طبقه بالاتر تراسی است که به حیاط دید دارد. تراسی سرتاسری که نور خورشید را با شکنجهای نرم و سایه های محو به داخل اتاقها میفرستد. یک طاقچه کوچک در دیوار حیاط نیز وجود دارد که محل قرار گرفتن وسایل باغبانی است. سکویی در کنار بنا و دور تا دور آن هست که با کف پوشی متفاوت حریم بنا را تعریف میکند. رنگ و متریال نرده چوبی تراس با پروفیلهای پنجره همخوانی دارد. در میانه ی دیوار حیاط که گودی دایره ای شکل (قوس در پلان) وجود دارد یک نهال کوچک کاشته شده که سودای رشدش، سالهای بعدی این خانه را دیدنی میکند. 

بندکشیهای سیمانی نما در انتهای دیوار که نما تمام میشود به یک قید عمودی چوبی میرسند و تمام میشوند. نحوه چیدمان آجرها در دیوار حیاط که هر چند رج ریتم را عوض کرده و چشم را به دنبال میکشاند. رنگ آبچکان لب پشت بام که با نمای بنا هماهنگی دارد. سنگ لبه ی دیوار حیاط با ازاره پایین دیوار هماهنگ است. 

همه این نکات گریزی بود ذهنی به جزییات بصری یک خانه فرضی، بدون نمونه ای عینی. تا یادآور شویم یک معمار رسالت دارد برای مخاطبین خود در هر فاصله ای (موکدا در هر فاصله ای) از بنا، بیاندیشد و احساس وی را همراه سازد. علاوه بر اینها معماران معروفی در دنیا اذعان میکنند که جزییات و پرداخت مصالح، نقش به سزا و گاه اصلی در طراحیشان دارد. روح معمار میتواند در تمام بخشهای یک ساختمان، از سازه، عناصر و جزییات، معماری فضاها، نور، تاسیسات و ... جاری باشد و شگفتیهای متعدد برای انسانها فراهم آورد. فراموش نکنیم که ما موظفیم حال مردم را خوب کنیم. برای این وظیفه درس میخوانیم و بی تعارف پول میگیریم. بنای ما هر اثری داشته باشد، غالبا حداقل تا 10-15 سال دیگر باقی میماند و تابلوی تمام نمای ماست.