کیفیت فضایی نو در معماری داخلی گذشته ایران

 

معماری ایران، سرشار از اتفاق های نو و نوآورانه است. باوجود اینکه معماری شاخص «ایرانی» متعلق به گذشته است اما همچنان تازگی دارد. کیفیت های فضایی در آن رخ داده که امروزه کمتر به ذهن معمار معاصر می رسد. مثال این امر، این حیاط است. متعلق به خانه طباطبایی ها در شهر کاشان؛ حیاطی سرشار از زیبایی، نوآوری، حرکت و درعین آرامش است. سکون باوجود مرکزگرایی حیاط حس می شود. اما قابی از آسمان که هر روز و شب یک رخ دارد آن‌را پر از تنوع و هیجان کرده است. قابی که حرکت زمان را با عبور ابرها، شب و روز و حرکت سایه ها به نمایش می گذارد. دریچه ای به زندگی طبیعت، به زندگی خارج از خانه و یا زندگی شهر. همه در آغوش حیاط خانه آرام گرفته اند و زندگی در خانه را از کسالت خارج کرده است.
اما کمی درباره رنگ بگویم، چقدر این خاک درکنار این آسمان آبی معنای کاملی پیدا کرده است. بنایی از جنس خاک از زمین برافراشته تا آسمان آبی را این چنین قاب کند. و سهم این حیاط از گنبد آسمان، همین دایره ی زیباست. همین قاب کافی است تا نور به درون بتابد و بخش هایی از خانه را در طول روز به طور مدام روشن یا تاریک کند. سایه ی درون خانه باوجود نور روی سطوحی از نما، معنادارتر و آرامش بخش تر شده.  و درباره فرم، اینکه تمام خطوط گرداگرد این قاب ارزشمند چرخیده تا خود را به لبه ی دایره برساند و بتواند بیشترین بهره را از جوار آسمان ببرد. و از طرفی رشته ها از گسسته شده تا اجزای خانه را، گشایش ها، پنجره ها و طاق ها را تعریف نموده است. خلاصه به نظر می رسد همه چیز درکمال است. تنها باید کمی درنگ کرد. بماند که هیچگاه نمی توانیم قدر معمارِ این حیاط تأمل کنیم.     
اردیبهشت ۱۴۰۰، 
کاشان، ایران
______
عکس متعلق به سفر دیماه ۱۳۹۹